In silico 3,5-бис(гидроксиметил) тетрагидро-4H-пиран-4-онның жаңа туындыларының дәрілік қосылыстарға ұқсастығын, биологиялық белсенділігін және уыттылығын болжау

Авторлар

  • Elmira Yergaliyeva Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Алматы қ., Қазақстан; «А.Б. Бектұров атындағы химия ғылымдары институты» АҚ, Алматы қ., Қазақстан https://orcid.org/0000-0001-9615-2575
  • Kulzada Bazhykova Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Алматы қ., Қазақстан https://orcid.org/0000-0002-5290-9174
  • Santanat Abeuova «Астана» халықаралық университеті, Астана қ., Қазақстан https://orcid.org/0000-0001-7074-3123
  • Vladimir Vazhev З. Алдамжар атындағы Қостанай әлеуметтік- техникалық университеті, Қостанай қ., Қазақстан https://orcid.org/0000-0002-0493-7461
  • Peter Langer Росток университеті, Росток қ., Германия https://orcid.org/0000-0002-7665-8912

DOI:

https://doi.org/10.15328/cb1272

Кілттік сөздер:

тетрагидропиран-4-он, биожетімділік, дәрілерге ұқсастық, биологиялық белсенділік, уыттылық, PASS

Аннотация

Мақалада биоинформатикалық әдістерді пайдалана отырып, 3,5-бис(гидроксиметил)тетрагидро-4H-пиран-4-онның 8 жаңа туындысы үшін дәрілік қосылыстармен ұқсастықты, биологиялық белсенділікті және уыттылықты болжау нәтижелері ұсынылған. Зерттелетін қосылыстардың физика-химиялық және фармакокинетикалық параметрлері анықталды, биологиялық белсенділікке in silico скринингі және олардың уыттылығын болжау жүргізілді. Физика-химиялық және фармакокинетикалық параметрлерді бағалау Molinspiration Cheminformatics сервисінің көмегімен жүргізілді. Зерттелген 1-11 қосылыстары дәрілік қосылыстар үшін Липинский ережесіне сәйкес келеді. Molinspiration болжамына сәйкес, 4 қосылыс биологиялық белсенділікті фермент ингибиторы және G ақуызымен байланысқан рецепторлардың лигандасы ретінде көрсетеді. 6 қосылыс иондық канал модуляторының белсенділігін көрсетеді. PASS бағдарламасындағы виртуалды скрининг диабетке қарсы белсенділігі (1–3, 5–8) және фобтық бұзылулар мен деменцияны емдеу саласындағы белсенділігі бар қосылыстарды анықтады (1–5, 7, 8, 11). ProTox-II LD50-де есептелген QSAR болжамының нәтижесінде 10 қосылыс 6 классқа жатады, 1-3, 5 және 8 қосылыстар уыттылықтың 5-класына, 6 және 9 қосылыстары 4 классқа жатады. 4 қосылыс 3 классқа жатады. 1–9 қосылыстары ProTox-II модельдерінде көрсетілген уыттылық түрлерін көрсетпейді. 10 және 11 қосылыстар канцерогенді болуы мүмкін.

Библиографиялық сілтемелер

1 Yergaliyeva EM, Bazhykova KB, Mukhan DN, Langer P (2020) International Journal of Biology and Chemistry 13:148-153. Crossref

2 Bazhykova KB, Langer P, Yergaliyeva EM, Seylkhanov TM, Abilov ZA (2018) Chem Bull Kaz Nat Univ 4:4-9. Crossref

3 Bazhykova KB, Yergaliyeva EM, Abduali GA, Mukhan D N, Abik NA, Otynshiyev EB (2019) New Materials, Compounds and Applications 3:47-51

4 Bazhykova KB, Yergaliyeva EM, Langer P (2021) Synthesis of 3,5-bis(hydroxymethyl)tetrahydro-4H-pyran-4-one and its derivatives [Sintez 3,5-bis(gidroksimetil)tetragidro-4H-piran-4-ona i ego proizvodnyh]. Abstracts of the scientific conference “Fine organic synthesis-2021”, Almaty, Kazakhstan. P.18. (In Russian)

5 Li W, Su ZY, Guo Y, Zhang C, Wu R, et al. (2018) Chem Res Toxicol 31:88-96. Crossref

6 Chainoglou E, Hadjipavlou-Litina D (2019) Expert Opin Drug Dis 14:821-842. Crossref

7 Kuhnert R, Sárosi MB, George S, Lönnecke P, Hofmann B, et al. (2019) ChemMedChem 14:255-261. https://doi.org/10.1002/cmdc.201800651

8 Weires NA, Slutskyy Y, Overman LE (2019) Angew Chem Int Edit 58:8561-8565. Crossref

9 Devi N, Borthakur U, Saikia AK (2021) Studies in Natural Products Chemistry 70:265-312. Crossref

10 Molinspiration (2022) Calculation of molecular properties and bioactivity score. URL

11 Filimonov DA, Lagunin AA, Gloriozova TA, Rudik AV, Druzhilovskii DS, et al. (2022) Chem Heterocyc Compd 50:444-457. Crossref

12 Banerjee P, Eckert OA, Schrey AK, Preissner R (2022) ProTox-II Prediction Of Toxicity Of Chemicals. URL

13 ACD/ChemSketch, version 2021.2.0 (2022) Advanced Chemistry Development, Inc., Toronto, Canada. URL

14 Lipinski CA, Lombardo F, Dominy BW, Feeney PJ (1997) Adv Drug Deliver Rev 23:3-25. Crossref

15 Tyagi M, Begnini F, Poongavanam V, Doak BC, Kihlberg J (2020) Chem-Eur J 26:49-88. Crossref

16 Poongavanam V, Doak BC, Kihlberg J (2018) Curr Opin Chem Biol 44:23-29. Crossref

17 Protti ÍF, Rodrigues DR, Fonseca SK, Alves RJ, de Oliveira RB, Maltarollo VG (2021) ChemMedChem 16:1446-1456. Crossref

18 Jablonsky M, Haz A, Burcova Z, Kreps F, Jablonsky J (2019) BioResources 14:6294-6303.

19 Jablonsky M, Haz A, Burcova Z, Kreps F, Jablonsky J (2020) J Comput Biol 17:1397-1406. Crossref

20 Ibrahim MA, Abdelrahman AH, Hussien TA, Badr EA, Mohamed TA, et al. (2020) Comput Biol Med 126:104046. Crossref

21 Ritzén A, David L (2019) Successful Drug Discovery 4:35-53. Crossref

22 Ovalle-Magallanes B, Navarrete A, Haddad PS, Tovar AR, Noriega LG, et al. (2019) Phytomedicine 58:152891. Crossref

23 Akıncıoğlu H, Gülçin İ (2020) Mini Rev Med Chem 20:703-715. Crossref

Жүктелулер

Жарияланды

2025-06-04

Как цитировать

Yergaliyeva, E., Bazhykova, K., Abeuova, S., Vazhev, V., & Langer, P. (2025). In silico 3,5-бис(гидроксиметил) тетрагидро-4H-пиран-4-онның жаңа туындыларының дәрілік қосылыстарға ұқсастығын, биологиялық белсенділігін және уыттылығын болжау. ҚазҰУ хабаршысы. Химия сериясы, 107(4), 14–20. https://doi.org/10.15328/cb1272

Шығарылым

Бөлім

Органикалық химия және полимер химиясы

Схожі статті

1 2 > >> 

Ви також можете розпочати розширений пошук схожих статей для цієї статті.